تاریخچه زبان انگلیسی و نحوه تکامل آن
تاریخچه زبان انگلیسی حاکی از آن است که زبان مردم انگلیس در گذشته چیزی متفاوت نسبت به زبان امروزی بود و این زبان از یک تاریخچه غنی و فرهنگی چند هزار ساله برخوردار است. میتوان به صورت خلاصه تاریخچه زبان انگلیسی را از یک هجوم و تصرف که در اواسط قرن پنجم میلادی شکل گرفت؛ دانست. که برخی از قبایل به این کشور حمله کرده و این سرآغازی برای شکل گیری زبان انگلیسی شد. در ادامه به صورت کامل به سیر تکمیلی این زبان بین المللی و تاریخچه شکل گیری آن خواهیم پرداخت.
تاریخچه پیدایش زبان انگلیسی؛ از دیرباز تا کنون
زبان انگلیسی یکی از مهمترین زبانهایی است که به عنوان یک زبان دوم رایج در سراسر دنیا مورد استفاده قرار میگیرد. افراد با گویشها و لهجههای متفاوت برای برقرار کردن ارتباط این زبان را انتخاب میکنند و با یکدیگر به گفت و گو میپردازند. تاریخچه زبان انگلیسی و نحوه شکل گیری آن مانند تمام زبانهای دیگر در سراسر دنیا با تحولات فرهنگی و سیاسی کشور انگلستان عجین شده است؛ به گونهای که این تحولات در نهایت سبب پیدایش زبان انگلیسی فعلی شدهاند.
در اواسط قرن پنجم میلادی انگلستان مورد حمله سه قبیله به نامهای جوت، انگل و ساکسون قرار گرفت. قبلیه جوت در شمال غربی آلمان، قبلیه انگل در دانمارک و اهالی قبلیه ساکسون در هلند امروزی سکونت داشتند. قبل از مورد حمله قرار گرفتن مردم انگلستان توسط اهالی این سه قبلیه آنها به زبان سِلتی(Celtic) صحبت میکردند. پس از اشغال شدن انگلستان، جوتها در منطقه جنوب شرقی ساکن شدند و گویش جدیدی را با نام کنتی ایجاد نمودند. ساکسونها نیز در منطقه جنوب و جنوب غربی سکونت یافتند و گویشی اختصاصی برای خود با نام ساکسون غربی شکل دادند. انگلها نیز که برای خود منطقه شمال و مرکز انگلستان را برگزیده بودند گویشهای آمبریای شمالی و مرسیایی را به وجود آوردند. برخی از تاریخ دانان به این معتقدند که واژه England از کلمه land of the angles گرفته شده و به دلیل این بوده که انگلها مناطق زیادی از بریتانیا را برای خود کرده بودند. رومیها تا حدود چهارصد سال پیش از میلاد نیز در بریتانیا حضور داشته و بر قسمتهای مختلف آن حکومت میکردند اما آنها نتوانستند که زبان لاتین را در بین مردم سرزمینها رونق دهند. گرچه زبان سلتی با گویش لاتین آمیخته شده بود و بسیاری کلمات با ریشه لاتین از این دوره در زبان انگلیسی امروزی باقی مانده است.
سیر تکاملی تاریخچه زبان انگلیسی
بدون تردید هر زبانی بر اساس تحولات فرهنگی و اجتماعی که در آن جامعه رخ داده دستخوش تغییرات زیادی میشود و به این ترتیب در نهایت یک زبان رسمی شکل میگیرد؛ تاریخچه پیدایش زبان انگلیسی نیز مانند سایر زبانها وابسته به تغییراتی است که در این کشور در طی سالیان متمدادی رخ داده است. در ادامه با معرفی سه دوره اساسی در تاریخ کشور انگلیس به این سؤال خواهیم پرداخت که قدمت زبان انگلیسی چند سال است؟ و چگونه زبان انگلیسی امروزی و مدرن شکل گرفته است؟
1. انگلیسی باستان
از نظر تاریخچه پیدایش زبان انگلیسی، انگلیسی باستان قدیمیترین شکل این زبان در طول تاریخ میباشد که در آن دوره به عنوان زبان اصلی در سراسر انگلستان مورد استفاده قرار میگرفته است. منشأ پیدایش آن نیز به اقوام آنگلو ساکسون برمیگردد و ترکیبی از گویشهای اقوام مختلفی است که در آن دوره زمانی میزیستهاند. در واقع از قرن نهم میلادی گویش ساکسونی بر دیگر گویشهای بریتانیا برتری یافت و از آن به عنوان زبان رسمی کشور استفاده میشد که این زبان گرچه واژگان غنی نداشت اما دستور زبان به شدت پیچیدهای را داشت . با وجود اینکه بیش از نیمی از لغات کنونی انگلیسی ریشه در انگلیسی باستان دارند اما بسیاری از افراد که به انگلیسی مدرن آشنایی دارند فهم و درک نوشتههای آن زبان را دشوار میدانند. زیرا ضمایر، اسامی و افعال به صورت کامل متفاوت بوده و به علاوه جملات بسیار پیچیده میباشند؛ به گونهای که برای هر ضمیر چندین شکل متفاوت وجود دارد.
مهمترین دست نوشتهای که در تاریخچه زبان انگلیسی در این دوره به جای مانده است حماسه بیوولف میباشد که روایت کننده حماسه دلاوریهای پادشاهی دانمارک در مقابل اژدها و دیوها را شرح میدهد. اما متن این نوشته به دلیل دور بودن از انگلیسی معاصر برای بسیاری از افراد خوانا نیست و درک آن برای انگلیسی زبانان معاصر دشوار میباشد.
2. انگلیسی میانه
در سال 1066 میلادی بخشی از فرانسه امروزی به انگلستان حمله برد و آخرین پادشاه انگلو ساکسون در مقابل سردار ویلیام شکست خورد. ویلیام و جانشینان پس از او به مدت 300 سال بر انگلستان حکومت کردند و در این مدت زمان نیز به تبع زبان رسمی کشور را به فرانسوی که آن را آنگلو نورمن نامیدند، تغییر دادند. گرچه این زبان نتوانست در میان مردم انگلستان ویژه شناخته شود اما سبب راه یافتن واژگان زیادی از فرانسه به زبان انگلیسی به خصوص در زمینه قوانین و حکومت داری شد. در دورهای نیز تقسیم کلاس زبانی بین افراد وجود داشت و کلاسهای پایینتر به انگلیسی و کلاسهای بالاتر به فرانسوی صحبت میکردند. گرچه انگلیسی میانه در ابتدای پیدایش و شکل گیری به عنوان زبان معیار در نظر گرفته نمیشد اما رفته رفته شاعران برای سرودن اشعار خود از این زبان استفاده میکردند و نمونههایی از انواع نوشتار انگلیسی میانه را میتوان در اشعار چاوسر پیدا کرد که از مهمترین اثرات او میتوان به حکایات کانتربری اشاره داشت که نمادی از نحوه زندگی افراد جامعه در آن تاریخ میباشد.
در بررسی تاریخچه پیدایش زبان انگلیسی، زبان انگلیسی میانه به نسبت به زبان امروزی نزدیک تر بود؛ با وجود تفاوت در حروف صدا دار و پیچیدگی در نحوه صرف افعال اما ساختار جملات در آن سادهتر بودند. اما وجود این تغییرات مانع از فهمیدن متون نوشته شده در آن تاریخ برای افراد انگلیسی زبان امروزی نمیشود. زبان انگلیسی میانه به نسبت باستان سادهتر بوده و به زبان انگلیسی مدرن نیز شبیهتر میباشد. در این زمان در واقع زبان فرانسوی به دلیل حکم رانی نورمنها بر کشور زبان بزرگان و بلند پایگان در جامعه و انگلیسی باستان نیز زبان عوام و دون پایگان در نظر گرفته میشد. زبان فرانسوی در این مدت توانست تأثیرات زیادی را بر زبان انگلیسی بگذارد؛ طوری که در حال حاضر حدود یک سوم واژگان موجود در زبان انگلیسی ریشه فرانسوی را دارند. در واقع انگلیسی میانه را میتوان زبان انگلیسی باستانی دانست که به واسطه ورود تعداد زیادی لغت فرانسوی تغییر یافته بود و این گسترش واژگان سبب سادهتر شدن این زبان شد.
3. انگلیسی مدرن
در اواخر انگلیسی میانه تغییرات ناگهانی و مشخصی در تلفظ کلمات صورت گرفت؛ به گونهای که تلفظ کوتاهتر از قبل شد. در قرن شونزدهم میلادی انگلستان توانست با بسیاری از مردم در سراسر دنیا ارتباط برقرار کند و این بدین معنا بود که بسیاری از کلمات در این زمان به زبان انگلیسی اضافه شدند. ورود ماشین چاپ را در واقع در تاریخچه زبان انگلیسی در دنیا را میتوان به عنوان یک نقطه عطف در نظر گرفت. زیرا کتابها و فرهنگ لغتها به چاپ رسیدند و ساختار زبان انگلیسی به تدریج به شکل استاندارد و رسمی تبدیل شد؛ به علاوه کتابها ارزانتر شده و دسترسی به آن برای عموم مردم فراهم بود و به همین دلیل بسیاری از مردم خواندن و نوشتن را آموختند و اولین فرهنگ لغت انگلیسی در سال 1604 به چاپ رسید.
زبان انگلیسی به مرور در آمریکا رواج پیدا کرد و با فرهنگهای مختلف سرخ پوستان و اقوام مهاجر ترکیب شد؛ به گونهای که هر کدام از قبایلی که در انگلستان حکومت کردند تعدادی کلمه به دایره واژگان این زبان اضافه نمودند. در واقع میتوان این گونه بیان کرد که انگلیسی مدرن با گسترش در لندن و دولت حاکم و به علاوه همزمان بودن آن با اختراع چاپ، جایگاه خود را در میان افراد تثبیت کرد.
انگلیسی مدرنی که در ابتدا وجود داشت در تعداد کلمات دارای تفاوتهایی با انگلیسی مدرنی اخیر دارد؛ که علت این مسأله انقلاب صنعتی و نیاز به خلق واژگان جدید و به علاوه استعمارگری بریتانیا و وارد شدن لغات جدید از کشورهای دیگر به این زبان بود. بالا رفتن سواد مردم از یک طرف و افزایش یافتن مسافرتها و ارتباطات خارجی از طرف دیگر سبب شد که لغات و عبارات متفاوتی از گویشهای سراسر دنیا به زبان انگلیسی مدرن نیز وارد شود. حمایت از هنر و در دسترس بودن کتابها در کنار تعداد زیاد سفرهای ملکه در دوره رنسانس انگلیسی در اولین قرن شانزدهم تا اولیل قرن هفدم سبب ایجاد رشد بزرگی در فرهنگ کشور انگلستان شد. دولت بریتانیا در سرزمینهای فتح شده افرادی را برای زندگی کردن میفرستاد و این افراد با بومیهای آن مناطق تعاملات خود را شروع میکردند و این مسأله سبب وارد شدن لغات جدید به دنیای زبان انگلیسی میشد. در بیان تاریخچه زبان انگلیسی در دنیا باید بیان کنیم که این زبان نیز امروزه با صدها لغتی که به آن اضافه میشود به تغییر و گسترش خود ادامه میدهد.
جمع بندی
در مطالب بالا به خلاصه تاریخچه زبان انگلیسی پرداختیم که میتوان سه دوران را تا زمان شکل گیری انگلیسی مدرن در حال حاضر در نظر گرفت. سیر تکاملی و تغییرات که در اثر فاکتورهای مختلف در این زبان صورت گرفته است بیان دارد که انگلیسی زبانی است که همیشه به جای دفع واژههای جدید آنها را به گستره لغات خود افزوده و با آغوش باز پذیرایی تغییرات و گسترش خود بوده است. حذف واژهها و عبارات قدیمی و جایگزین کردن واژگان جدید نشان از میزان بالای پویایی این زبان دارد. البته با وجود این که زبان انگلیسی تعداد زیادی از واژههای خود را از سایر کشورها و زبانها دریافت کرده است اما سایرین نیز از این تأثیرات دور نبودهاند و رد پای لغات انگلیسی در بیشتر زبانهای دنیا به چشم میخورد. انگلیسی از ابتدای قرن بیستم به بعد به عنوان مهمترین و رایج ترین زبان بین المللی در سراسر دنیا شناخته شد و این مسأله بیان کننده میزان اهمیت این زبان در سطح جهان برای تمام افراد میباشد.
